Bà Bạch Tuyết còn là một trong những Tiến sĩ Nghệ thuật Cải lương đầu tiên của Việt Nam, với học vị đạt được tại hai viện hàn lâm ở Anh quốc và Bulgaria. Đề tài nghiên cứu của bà tập trung vào "Sự thích nghi của nghệ thuật sân khấu dân tộc cổ truyền của các quốc gia Đông Nam Á với điều kiện sinh hoạt hiện đại của khán giả thế kỷ thứ 21". Ngoài ra, bà còn sáng tác lời vọng cổ cho các bài tân nhạc dưới bút danh Nguyễn Thị Khánh An.
Cuộc đời và sự nghiệp
Nguyễn Thị Bạch Tuyết, sinh ngày 24 tháng 12 năm 1945 tại làng Khánh Bình, Châu Đốc (nay thuộc Khánh An, An Phú), tỉnh An Giang, từ nhỏ đã thể hiện năng khiếu ca hát và thường được thầy cô mời biểu diễn trong các buổi văn nghệ.
Năm 1954, bà mất mẹ khi mới 9 tuổi và bắt đầu hát tân nhạc tại các nhà hàng, trình bày những ca khúc như "Nắng đẹp miền Nam", "Làng tôi", "Tiếng còi trong sương đêm"...
Bạch Tuyết ngưỡng mộ nghệ sĩ Thanh Nga và được bà khích lệ theo đuổi cải lương. Lời động viên đó trở thành động lực lớn giúp bà bước chân vào con đường nghệ thuật.
Năm 1960, Bạch Tuyết học tại trường nội trú Công giáo và có cơ hội giao lưu, học hỏi với nhiều nghệ sĩ, trong đó có soạn giả Điêu Huyền. Tên tuổi của bà dần xuất hiện trên đài phát thanh và báo chí. Điêu Huyền nhận bà làm con nuôi và cho gia nhập đoàn Kiên Giang, mở ra bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của bà.
Năm 1961, trong vở "Lá thắm chỉ hồng" của đoàn Kiên Giang, Bạch Tuyết bất ngờ được giao vai chính và gây ấn tượng mạnh với khán giả. Sau đó, bà được nghệ sĩ Út Trà Ôn mời về đoàn Thống Nhất, nơi tên tuổi của bà bắt đầu được chú ý qua vở "Tiếng hát Muồng Tênh". Năm 1963, bà đoạt giải Thanh Tâm cho diễn viên triển vọng. Dù đi hát, bà vẫn rất coi trọng việc học và nhiều lần tạm dừng sự nghiệp để ôn thi.
Năm 1964, bà về hát cho đoàn Dạ Lý Hương, hợp tác với các soạn giả Hà Triều - Hoa Phượng và khẳng định tài năng của mình. Năm 1965, vai diễn trong vở "Tần nương thất" mang về cho bà Huy chương Vàng giải Thanh Tâm cho diễn viên xuất sắc. Cùng năm, bà được soạn giả Hoa Phượng và giới báo chí tặng danh xưng "Cải lương chi bảo" sau thành công của vai Lê Thị Trường An trong vở "Tuyệt tình ca".
Năm 1966, Hùng Cường gia nhập đoàn Dạ Lý Hương, cùng Bạch Tuyết tạo thành "Cặp sóng thần" nổi tiếng. Bà gắn bó với đoàn thêm 2 năm nữa.
Sau năm 1968, bà tạm ngừng hát do chiến tranh. Năm 1971, bà cùng Hùng Cường thành lập đoàn Hùng Cường - Bạch Tuyết (sau đổi tên thành Đoàn ca kịch Bạch Tuyết), diễn các vở kinh điển. Đoàn được yêu thích nhưng tan rã do quản lý yếu kém. Sau đó, bà học Luật.
Năm 1985, bà học đại học và có bằng Cử nhân Ngữ văn. Năm 1988, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú và tốt nghiệp khoa đạo diễn tại Viện Hàn lâm Sân khấu và Điện ảnh Sofia. Năm 1995, bà bảo vệ luận án Tiến sĩ và trở thành tiến sĩ nghệ thuật Cải lương đầu tiên của Việt Nam.
Bà là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn phát triển văn hóa – văn hóa dân tộc của Trường Đại học Bình Dương, tổ chức nhiều chương trình sân khấu giá trị. Trung tâm cũng phối hợp với Đài Truyền hình Bình Dương thực hiện chương trình "Chân dung đối thoại".
Bà ấp ủ kế hoạch xây dựng "trường ca cải lương" và đã chuyển thể thành công tác phẩm "Kinh Pháp Cú".
Năm 2012, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Bà từng diễn chung với nhiều nghệ sĩ nổi tiếng, nhưng ấn tượng nhất là Hùng Cường.
Năm 2021, bà tổ chức "Đêm Bạch Tuyết - Gửi người tri kỷ" kỷ niệm 60 năm sự nghiệp. Bà cũng được vinh danh tại Gala Phụ nữ quyền năng 2021. Năm 2022, ca khúc "Về nghe mẹ ru" của bà và Hoàng Dũng đoạt giải TikTok Awards Việt Nam.
Năm 2023, bà tham gia giám khảo "Chuông vàng vọng cổ", diễn xuất trong phim "Biệt đội rất ổn" và ra mắt MV "Tia sáng cuối cùng" gây tranh cãi với Wowy. Bà vẫn tích cực hoạt động nghệ thuật để lan tỏa cải lương đến thế hệ trẻ qua các dự án như "Học viện cải lương", "Tiếp bước trăm năm", "Diễn kịch một mình", "Việt phục"...
Đời tư
Trong cuộc đời mình, bà Bạch Tuyết từng trải qua ba lần cố gắng tự vẫn nhưng không thành.
Bà đã quy y Tam bảo theo đạo Phật, được Sư bà Thông Huệ đặt pháp danh Diệu Lộc tại chùa Sắc Tứ ở Tiền Giang. Bà cũng học Thiền với hòa thượng Thiền sư Thích Thanh Từ, thuộc Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.
Năm 1967, bà kết hôn lần đầu với danh thủ bóng đá Phạm Huỳnh Tam Lang. Cuộc hôn nhân này tan vỡ vào năm 1974 vì những lý do cá nhân. Cả hai không có con chung, nhưng sau khi ly hôn, họ vẫn giữ mối quan hệ tốt đẹp và dành cho nhau những lời trân trọng.
Cũng trong năm 1974, sau khi ly hôn, bà tái hôn với ông Charles Nguyễn Văn Đức, một Việt kiều mang quốc tịch Pháp. Họ có một con trai tên là Bảo Giang Valery Bauduin, hiện đang sinh sống và làm việc tại Mỹ. Bà có ba cháu nội trai đang học tập và sinh sống tại Mỹ. Mặc dù có gia đình ở nước ngoài, bà Bạch Tuyết vẫn giữ quốc tịch Việt Nam.
