Mai Ngọc Căn

Tiểu sử

Ông sinh ngày 9 tháng 8 năm 1940 tại phường Đáp Cầu, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Khi mới 15 tuổi, gia đình từng có ý định đưa ông sang Liên Xô học tập, nhưng kế hoạch không thành do gặp phải một số trục trặc. Sau đó, ông chuyển tới làm việc tại mỏ than Cẩm Phả ở Quảng Ninh, bắt đầu từ công việc thợ nguội rồi học sửa chữa ô tô. Cũng tại đây, ông bắt đầu quan tâm đến điện ảnh. Nhờ lời khuyên từ một người chuyên thuyết minh phim tại rạp chiếu bóng, ông lên Hà Nội tham gia kỳ tuyển sinh diễn viên và đỗ vào khóa 1 hệ Trung cấp Diễn viên Trường Điện ảnh Việt Nam, cùng thời với các nghệ sĩ Trà Giang, Lâm Tới, Ngọc Lan...

Sự nghiệp

Diễn viên

Năm 1963, Mai Ngọc Căn tốt nghiệp với tác phẩm điện ảnh đầu tay Khói trắng, đồng thời tham gia sinh hoạt trong Kịch đoàn Điện ảnh. Đến tháng 10 cùng năm, ông nhập ngũ, trở thành chiến sĩ thuộc Đại đội trinh sát đặc công, Sư đoàn 350 với nhiệm vụ trong lực lượng công an. Cuối năm đó, khi đang luyện tập để chuẩn bị sang Lào làm nhiệm vụ, ông được điều động tham gia bộ phim Trên vĩ tuyến 17, vào vai binh nhất Xuân – một chiến sĩ công an. Sau thành công của bộ phim, ông được chuyển từ Đoàn Văn công Công an vũ trang sang Đoàn văn công Bộ đội Biên phòng. Năm 1968, ông được cử đi học lớp trung cấp đạo diễn và thi đỗ vào chương trình học đạo diễn tại Liên Xô.

Giảng dạy

Bắt đầu từ năm 1970, ông học năm dự bị tại Đại học Tổng hợp Lomonosov, sau đó chuyển sang Học viện Sân khấu, Âm nhạc và Điện ảnh Leningrad (LGITMiK) ở thành phố Saint Petersburg. Sau khi tốt nghiệp năm 1977, ông trở về nước và làm việc tại Bộ Tư lệnh, đồng thời dàn dựng các vở diễn cho 12 đơn vị nghệ thuật khác nhau, gặt hái nhiều huy chương vàng, bạc.

Đến năm 1980, khi Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh được thành lập, ông chuyển từ lĩnh vực quân sự sang dân sự, giữ chức Trưởng phòng Đào tạo và chủ nhiệm lớp diễn viên. Trong số các học trò của ông có nhiều tên tuổi lớn như diễn viên Chiều Xuân, đạo diễn Khải Hưng, cùng cặp đôi Bùi Thạc Chuyên – Tú Oanh.

Ngoài Hà Nội, ông còn tham gia giảng dạy khóa đạo diễn đầu tiên tại TP. Hồ Chí Minh, đào tạo nhiều nghệ sĩ như Thành Hội, Minh Hạnh, Trường Long, Mỹ Khanh, Mai Hương, Tất My Ly, Thanh Hiệp, Hoàng Thái Quốc... Năm 1989, ông được điều động về Cục Nghệ thuật Biểu diễn, sau đó tiếp tục sang Liên Xô bảo vệ luận văn sau đại học và trở về với bằng Thạc sĩ. Ông tiếp tục làm việc tại Cục cho đến khi nghỉ hưu vào năm 2000, sau đó vẫn tham gia một số dự án phim truyền hình.

Những năm cuối đời

Năm 2017, ông phát hiện mắc ung thư thận, phải cắt bỏ một bên thận và một phần bàng quang. Tới tháng 3 năm 2018, bệnh tình chuyển nặng và di căn. Cùng lúc, ông phải sử dụng thuốc chống đông máu và đặt hai ống stent tim. Dù bệnh đã vào giai đoạn cuối, ông vẫn hoàn thành vai diễn trong video hài Cưới đi kẻo ế 3 cuối năm 2018.

Năm 2021, ông có tên trong danh sách đề cử xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú thuộc Cục Nghệ thuật Biểu diễn, tuy nhiên không được trao tặng danh hiệu này. Sau 5 năm chống chọi với bệnh tật, ông qua đời vào ngày 2 tháng 11 năm 2022.

Đời tư

Mai Ngọc Căn kết hôn với nghệ sĩ múa Tống Thị Thanh Sơn. Họ gặp nhau lần đầu năm 1966 khi bà vừa trở về nước từ Trung Quốc và cùng công tác tại Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng. Cặp đôi kết hôn năm 1967 và có ba người con – hai trai, một gái. Vào năm 2016, hai ông bà đã thực hiện bộ ảnh kỷ niệm 50 năm ngày cưới, tạo ấn tượng mạnh trên mạng xã hội.